Edam is één van de meest bijzondere bezienswaardigheden in Nederland die je niet mag missen. Met zijn schilderachtige grachten, historische pakhuizen en monumentale panden lijkt de tijd hier stil te hebben gestaan. Deze stad aan het Markermeer vertelt het verhaal van de Nederlandse Gouden Eeuw, een tijd van welvaart en internationale handel. Laat je meevoeren door de geschiedenis tijdens een wandeling door deze prachtige oude stad.
Inhoudsopgave
De rijke geschiedenis van Edam
Van vissersdorp tot handelshaven
Wat ooit begon als een kleine nederzetting aan de monding van de E en de Dam, groeide uit tot een bloeiende handelsstad. In 1357 verkreeg Edam stadsrechten van Willem V van Holland, wat het begin markeerde van een periode van groei en welvaart. De strategische ligging aan de Zuiderzee maakte van Edam een belangrijke havenstad.
Schepen uit heel Europa meerden aan om handel te drijven, waarbij vooral de scheepsbouw en natuurlijk de kaashandel een grote rol speelden.
De wereldberoemde Edammer kaas
De naam Edam is onlosmakelijk verbonden met de wereldberoemde ronde kazen die hier vandaan komen. Al in de 14e eeuw werden er in de omgeving van Edam kazen gemaakt die door hun ronde vorm en waslaag perfect geschikt waren voor lange zeereizen. De Edammer kaas werd een gewild exportproduct en vond zijn weg naar alle uithoeken van de wereld.
De bekende rode waslaag kwam overigens pas later – oorspronkelijk waren de kazen naturel van kleur. Op de historische kaasmarkt, die nog steeds elke woedsdagmorgen in juli en augustus wordt gehouden, kun je zien hoe de kaashandel er vroeger aan toe ging.
Een wandeling in Edam
Start bij het Damplein
Het kloppende hart van Edam is zonder twijfel het sfeervolle Damplein. Dit historische plein, waar vroeger de drukte van de handel je zou hebben overweldigd, ademt nog steeds de sfeer van vervlogen tijden. De statige Kaaswaag uit 1778 domineert het plein met zijn karakteristieke architectuur. Dit monumentale gebouw, waar vroeger alle kazen werden gewogen en gekeurd, vertelt het verhaal van Edams rijke handelsverleden.
Tegenwoordig kun je er in de zomermaanden nog steeds het traditionele ritueel van de kaashandel bewonderen, compleet met handelaren en kaasdragers in traditionele klederdracht.
De imposante Sint-Nicolaaskerk
Wanneer je vanaf het Damplein door de smalle straatjes wandelt, doemt al snel de majestueuze Sint-Nicolaaskerk op. Deze laatgotische kerk, ook wel bekend als de Grote Kerk, is een indrukwekkend voorbeeld van kerkelijke architectuur uit de 15e eeuw. Met een lengte van 88 meter en een breedte van 35 meter was het voor die tijd een ambitieus bouwproject.
Het interieur verrast met zijn elegante gewelven en historische elementen, waaronder een van de mooiste kerkorgelscollecties van Nederland. Let vooral op de unieke lichtinval door de hoge ramen, die het interieur een bijna etherische sfeer geeft.
Langs grachten en monumenten
De wandeling voert je vervolgens langs de pittoreske grachten van Edam. De smalle waterwegenwerken als een natuurlijk navigatiesysteem door de stad. Aan weerszijden staan prachtige grachtenpanden, waarvan vele nog stammen uit de 17e en 18e eeuw. Let vooral op de verschillende gevels – van de typische trapgevels tot de elegante klokgevels.
Elk huis vertelt zijn eigen verhaal, met details die verwijzen naar de oorspronkelijke bewoners of het gebruik van het pand. De vele bruggetjes die de grachten overspannen, bieden steeds weer nieuwe verrassende doorkijkjes en fotogenieke plekjes.
Bijzondere bezienswaardigheden
Het Edams Museum
Een bezoek aan het Edams Museum is als een reis terug in de tijd. Dit museum is gevestigd in een van de oudste stenen huizen van de stad, een voormalig handelshuis uit 1540. De authentieke sfeer voel je direct bij binnenkomst – de originele balkenplafonds, historische schouwen en oude tegeltableaus zijn nog volledig intact. Op de verschillende verdiepingen word je meegenomen door de geschiedenis van Edam.
Van de ontwikkeling van de kaashandel tot de bloeiende scheepsbouwindustrie, alles komt aan bod. Bijzonder zijn de maquettes die laten zien hoe Edam er in verschillende tijdperken uitzag.
De Kaaswaag
De monumentale Kaaswaag is meer dan alleen een mooi gebouw. Dit historische pand uit 1778 vervulde een cruciale rol in de kaashandel die Edam groot maakte. Hier werden alle kazen gewogen en gekeurd voordat ze verhandeld mochten worden. Het gebouw herbergt nog steeds de originele weegschaal en diverse historische meetinstrumenten. In de zomermaanden komt de Kaaswaag weer tot leven tijdens de wekelijkse kaasmarkt, waar handelaren in traditionele kledij het eeuwenoude ritueel van het kaaswegen naspelen.
De Speeltoren
De Speeltoren is misschien wel het meest unieke monument van Edam. Deze vrijstaande klokkentoren uit 1561 is een van de oudste carillontorens van Nederland. Het carillon bestaat uit 37 klokken die nog regelmatig bespeeld worden. Wat de toren extra bijzonder maakt, is het mechanische speelwerk met bewegende figuren.
Op vaste tijden kun je zien hoe ridders te paard rondjes draaien op de muziek van de klokken – een spektakel dat al meer dan 400 jaar de mensen vermaakt. De toren dankt zijn naam aan dit ‘spel’ van bewegende figuren.
Hoogtepunten van Edam
De historische kaasmarkt
In de zomermaanden komt het rijke verleden van Edam tot leven tijdens de wekelijkse kaasmarkt. Iedere woensdagochtend in juli en augustus wordt het Damplein omgetoverd tot een levendig schouwspel van kaashandel zoals dat eeuwenlang plaatsvond. Handelaren in traditionele klederdracht onderhandelen op theatrale wijze over de prijs, terwijl kaasdragers de grote ronde kazen op berries vervoeren. Het handjeklap, een traditionele manier van prijsonderhandelen, is een fascinerend ritueel om te aanschouwen.
De demonstraties geven een levendig beeld van hoe de kaashandel er vroeger aan toe ging en zijn een must-see voor iedereen die Edam bezoekt.
Authentieke pakhuizen
Langs de grachten van Edam vind je nog talloze authentieke pakhuizen die getuigen van de rijke handelsgeschiedenis. Deze imposante gebouwen, vaak te herkennen aan hun grote deuren en hijsbalken, werden gebruikt voor de opslag van handelswaren. De pakhuizen zijn kenmerkend voor de architectuur van de Nederlandse Gouden Eeuw. Veel van deze historische panden zijn inmiddels omgetoverd tot woningen of kleine bedrijven, maar hun karakteristieke uiterlijk is bewaard gebleven.
Let vooral op de verschillende gevelstenen die vaak een verhaal vertellen over de oorspronkelijke functie of eigenaar van het pand.
Verborgen hofjes
Een van de minder bekende schatten van Edam zijn de verstopte hofjes. Deze rustige oases van groen liggen vaak verscholen achter onopvallende doorgangen. De hofjes werden vroeger gesticht door rijke kooplieden of kerkelijke instanties om onderdak te bieden aan alleenstaande vrouwen of bejaarden. Het Proveniershuis is hier een prachtig voorbeeld van. Deze hofjes ademen nog steeds een sfeer van rust en geborgenheid, met hun kleine tuintjes en karakteristieke woningen. Ze vormen een mooi contrast met de levendige straten en grachten van de stad.
Praktische informatie
Bereikbaarheid en parkeren
Edam is uitstekend bereikbaar, zowel met eigen vervoer als met het openbaar vervoer. Met de auto kun je het beste parkeren op een van de parkeerterreinen aan de rand van het centrum. Het grootste parkeerterrein vind je bij de Singelweg, op loopafstand van het historische centrum.
Kom je met het openbaar vervoer? Dan brengt bus 314 vanaf Amsterdam Centraal je in ongeveer 45 minuten naar Edam. Vanaf de bushalte is het slechts een korte wandeling naar het centrum.
Houd rekening met de volgende openingstijden:
- Edams Museum: dinsdag t/m zondag van 10:00 tot 16:30 uur
- Sint-Nicolaaskerk: dagelijks te bezichtigen tussen 11:00 en 15:30 uur
- Kaasmarkt: woensdag in juli en augustus van 10:30 tot 12:30 uur
Waar te eten en verblijven
In Edam vind je verschillende restaurants en cafés waar je kunt genieten van lokale specialiteiten. Van gezellige koffiehuizen tot restaurants die de traditionele Nederlandse keuken serveren. Natuurlijk mag een proeverij van de beroemde Edammer kaas niet ontbreken tijdens je bezoek. Voor een authentieke ervaring raden we je aan om een van de historische cafés aan het Damplein te bezoeken.
Wil je langer blijven om de stad rustig te verkennen? Edam biedt verschillende overnachtingsmogelijkheden, van knusse B&B’s in monumentale panden tot comfortabele hotels. Voor meer inspiratie over het prachtige Noord-Holland, bekijk ook onze andere tips.
Een bezoek aan Edam is een reis door de tijd, waar je de rijke geschiedenis van de Nederlandse Gouden Eeuw nog steeds kunt voelen en beleven. Of je nu komt voor de geschiedenis, de architectuur of gewoon voor een gezellig dagje uit, Edam zal je niet teleurstellen met zijn authentieke charme en gastvrije sfeer.
